Zaktualizowano: 1 maja.2022 r.
Okresy uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu wysokości tych świadczeń. Jakie okresy uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty? Jak można udokumentować okresy składkowe i nieskładkowe? Co to jest okres składkowy? Co to jest okres nieskładkowy?
Co ZUS bierze pod uwagę przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty?
Zakład Ubezpieczeń Społecznych podczas ustalania prawa do emerytury lub renty i wyliczeniu jej wysokości uwzględni takie elementy jak czas aktywności zawodowej oraz przebywania na zwolnieniach, czas pobierania zasiłków, innych świadczeń itp. czyli okresy składkowe i nieskładkowe.
- Przeczytaj „Jak obliczyć emeryturę?”
Kiedy ZUS nie zalicza okresów ubezpieczenia?
Osoba, która była zobowiązana do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i ubezpieczenia rentowe bo prowadziła pozarolniczą działalność lub współpracowała z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność to przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty ZUS nie weźmie pod uwagę okresów za które nie opłaciłeś tej składki.
Okresy składkowe i wymagana dokumentacja:
Co to jest okres składkowy? Okresy składkowe to okres ubezpieczenia, za który przewidziany jest obowiązek opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne – ubezpieczenia emerytalne i rentowe – lub za które nie było obowiązku opłacania składki, ale ustawodawca uznał je za okresy składkowe.
Okresy składkowe | Wymagana dokumentacja |
---|---|
okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, w przepisach wymienionych w art. 195 pkt 1–4 i 8 ustawy emerytalnej, przepisach o adwokaturze, przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz w przepisach o pomocy społecznej od 15 listopada 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. | potwierdzenie dokonane przez ZUS lub płatnika składek (świadectwo pracy, zaświadczenie lub inny dokument |
okresy zaliczone do okresów ubezpieczenia społecznego duchownych:
|
zaświadczenie Wojskowej Komendy Uzupełnień lub zaświadczenie potwierdzające okresy pozostawania duchownym wydane przez właściwe władze diecezjalne bądź zakonne |
okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby | świadectwo służby lub zaświadczenie odpowiednich organów, w których pełniona była służba zawodowa, w odniesieniu do pozostałych okresów zaświadczenie Wojskowej Komendy Uzupełnień albo książeczka wojskowa (bądź poświadczona kserokopia tej książeczki) |
okresy działalności kombatanckiej, działalności z nią równorzędnej, a także okresy zaliczane do okresów tej działalności oraz okresy podlegania represjom wojennym i czasu powojennego, określone w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego | zaświadczenie Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych |
okresy pełnionej w Polsce służby:
|
świadectwo służby lub zaświadczenie stosownych organów |
okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego | zaświadczenie pracodawcy lub ZUS |
okresy osadzenia w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania albo bez wyroku po 31 grudnia 19565r. za działalność polityczną | zaświadczenie prezesa sądu okręgowego potwierdzające osadzenie w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na mocy skazania, natomiast okresy osadzenia w tych miejscach bez wyroku – zaświadczenie Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu |
okresy zatrudnienia za granicą osób, które w tym czasie nie były obywatelami polskimi, jeżeli powróciły do kraju po 22 lipca 1944 r. i zostały uznane za repatriantów | dokument potwierdzający status repatrianta oraz dowody zatrudnienia |
okresy świadczenia pracy po 1956 r. na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych, nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r. | decyzja Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wydana po przedłożeniu dokumentów lub ocenie zeznań świadków |
Dodatkowo, okresami składkowymi są także okresy przebyte przed 15 listopada 1991 r., za które masz opłaconą składkę na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania takich składek:
Okresy składkowe | Wymagana dokumentacja |
---|---|
1. okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat: | |
|
świadectwo pracy, zaświadczenie lub wpis do legitymacji ubezpieczeniowej, a w razie ich braku wpis w dowodzie osobistym „książeczkowym”, zeznania świadków, legitymacja służbowa, legitymacja związków zawodowych lub pismo o powołaniu, mianowaniu, angażowaniu, zwolnieniu, wyróżnieniu, udzieleniu urlopu oraz potwierdzenie ZUS, jeżeli pracodawca zgłaszał imiennie pracownika do ubezpieczenia społecznego |
|
zaświadczenie właściwych organów |
|
zaświadczenie jednostki kierującej |
|
potwierdzenie ZUS o okresach opłacania składek na ubezpieczenie społeczne |
2. okresy pracy przymusowej: | |
|
dokumenty lub zeznania świadków |
|
zaświadczenie Wojskowej Komendy Uzupełnień |
3. okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze państwa polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed 1 stycznia 1975 r. |
świadectwo pracy, umowa o naukę zawodu, o przyuczenie do określonej pracy, o odbywanie wstępnego stażu pracy, zaświadczenie zakładu pracy albo zeznania świadków, jeżeli pracodawca stwierdzi brak dokumentacji z tego okresu i brak możliwości, potwierdzenia, że z młodocianymi pracownikami były zawierane umowy albo pracodawca potwierdzi, że zawierał umowy z młodocianymi pracownikami, lecz nie może potwierdzić faktu zatrudnienia konkretnego młodocianego pracownika. |
4. okresy pracy wykonywanej w czasie odbywania na obszarze państwa polskiego kary pozbawienia wolności, kary aresztu za wykroczenie oraz w czasie tymczasowego aresztowania – w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy określonego dla takiej pracy | zaświadczenie wydane przez zakład karny lub areszt śledczy |
5. okresy niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli za te okresy na podstawie przepisów kodeksu pracy zostało wypłacone wynagrodzenie lub odszkodowanie | orzeczenie sądu, zaświadczenie pracodawcy |
6. okresy czasowego pozostawania bez pracy na obszarze państwa polskiego z powodu niemożności jej otrzymania lub niemożności podjęcia szkolenia zawodowego, w tym okresy pobierania zasiłków z funduszu aktywizacji zawodowej, zasiłków dla bezrobotnych oraz zasiłków szkoleniowych wypłaconych z Funduszu Pracy |
zaświadczenie wydziału zatrudnienia urzędu pracy
|
6a. niewykonywania pracy przed dniem 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych | zaświadczenie wydziału zatrudnienia urzędu pracy |
6b. okres pozbawienia możliwości wykonywania swojego zawodu przed dniem 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych za działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce | decyzja Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych |
7. niewykonywania pracy przed dniem 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych | decyzja Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych |
8. okresy sprawowania mandatu posła lub senatora w państwie polskim | zaświadczenie właściwego organu |
9. okresy internowania na podstawie art. 42 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz.U., poz. 154; z 1982 r., poz. 18 oraz z 1989 r., poz. 178) | zaświadczenie Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, do którego zostały przekazane przez komendy policji dokumenty dotyczące internowania |
10. okresy wykonywania działalności twórczej lub artystycznej na obszarze państwa polskiego: | |
|
potwierdzenie ZUS o okresach opłacania składek na ubezpieczenie społeczne lub o okresie zwolnienia z opłacania tych składek |
|
decyzja Komisji do spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców |
11. okresy pracy adwokatów wykonywanej na obszarze państwa polskiego: | |
|
zaświadczenie zespołu adwokackiego, a w przypadku adwokatów wykonujących zawód indywidualnie potwierdzenie ZUS o okresach opłacania składek lub o okresach zwolnienia z ich opłacania |
|
zaświadczenie lub inny dokument |
12. okresy wykonywania na obszarze państwa polskiego pracy nakładczej: | |
|
potwierdzenie o okresach opłacania składek na ubezpieczenie społeczne lub o okresie zwolnienia z ich opłacania albo inny dokument |
jeżeli w tych okresach osoba wykonująca taką pracę uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej połowy obowiązującego najniższego wynagrodzenia, określonego na podstawie przepisów kodeksu pracy |
zaświadczenie podmiotu zatrudniającego lub inny dokument |
13. okresy pracy na obszarze państwa polskiego w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i w innych spółdzielniach zrzeszonych w Centralnym Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, w zespołowych gospodarstwach rolnych spółdzielni kółek rolniczych zrzeszonych w Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz pracy na rzecz tych spółdzielni: | |
|
potwierdzenie spółdzielni dotyczące dni faktycznie przepracowanych |
14. okresy pracy na obszarze państwa polskiego wykonywanej na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu takiej umowy: | |
|
potwierdzenie płatnika składek lub inny dokument |
|
zaświadczenie lub inny dokument właściwego podmiotu na rzecz którego wykonywano umowę agencyjną lub umowę zlecenia |
15. okresy pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze państwa polskiego: | |
|
potwierdzenie ZUS o okresach opłacania składek na ubezpieczenie społeczne lub o okresach zwolnienia z opłacania tych składek |
|
zaświadczenie właściwej organizacji, cechu |
16. okresy współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze państwa polskiego objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego oraz okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od jej opłacania | potwierdzenie ZUS o okresach opłacania składek na ubezpieczenie społeczne lub o okresach zwolnienia z ich opłacania |
17. okresy ubezpieczenia społecznego duchownych na obszarze państwa polskiego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki | potwierdzenie ZUS o okresach opłacania składek na ubezpieczenie społeczne lub o okresach zwolnienia z ich opłacania |
18. okresy pobierania stypendium sportowego z tytułu wyczynowego uprawiania sportu na obszarze państwa polskiego po ukończeniu 15 roku życia, z wyjątkiem okresów pobierania stypendium przez osoby uczące się lub studiujące w systemie studiów dziennych | zaświadczenie klubu sportowego lub jednostki wypłacającej takie stypendium |
Okresy nieskładkowe i wymagana dokumentacja:
Co to jest okres nieskładkowy? Okres nieskładkowy to okres, za który nie było obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie społeczne (ubezpieczenia emerytalne i rentowe), który jednak z uwagi na specyficzny charakter podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych oraz ich wysokości.
Okresy nieskładkowe | Wymagana dokumentacja |
---|---|
okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów kodeksu pracy | zaświadczenie pracodawcy |
okresy pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego | zaświadczenie pracodawcy lub ZUS |
okresy pobierania świadczenia rehabilitacyjnego | decyzja ZUS lub zaświadczenie pracodawcy |
okresy pobierania zasiłku chorobowego i opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu obowiązku ubezpieczenia | decyzja ZUS lub zaświadczenie ZUS |
okresy pobierania renty chorobowej po ustaniu zatrudnienia w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie lub po ustaniu obowiązku ubezpieczenia społecznego z innego tytułu | decyzja ZUS lub zaświadczenie ZUS |
okresy niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli za te okresy, na podstawie przepisów kodeksu pracy, zostało wypłacone odszkodowanie | orzeczenie sądu, zaświadczenie pracodawcy |
okresy przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy – z powodu opieki nad dzieckiem: | |
|
świadectwo pracy lub zaświadczenie pracodawcy o urlopie wychowawczym bądź bezpłatnym, a w odniesieniu do okresów niewykonywania pracy z powodu opieki – oświadczenie osoby zainteresowanej i skrócony odpis aktu urodzenia dziecka |
|
świadectwo pracy lub zaświadczenie pracodawcy o urlopie wychowawczym lub bezpłatnym, a w odniesieniu do okresów niewykonywania pracy z powodu opieki – oświadczenie osoby zainteresowanej i dokumentacja medyczna, w tym zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia dziecka oraz odpis aktu urodzenia dziecka |
przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy opieki pielęgnacyjnej nad inwalidą wojennym zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia | oświadczenie osoby sprawującej opiekę oraz orzeczenie komisji lekarskiej ZUS do spraw inwalidztwa i zatrudnienia lub lekarza orzecznika ZUS (komisji lekarskiej ZUS) i zaświadczenie potwierdzające status inwalidy wojennego osoby podopiecznej |
przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy niewykonywania pracy, w granicach do 6 lat, spowodowane koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo uznanym za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia | oświadczenie osoby sprawującej opiekę oraz orzeczenie komisji lekarskiej ZUS do spraw inwalidztwa i zatrudnienia lub lekarza orzecznika ZUS (komisji lekarskiej ZUS), albo orzeczenie zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności |
okresy urlopu bezpłatnego oraz przerw w zatrudnieniu w razie nieudzielenia urlopu bezpłatnego małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą | zaświadczenie potwierdzające udzielenie urlopu bezpłatnego, jeżeli taki urlop był udzielony oraz zaświadczenie instytucji kierującej do pracy za granicą |
okresy nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów | zaświadczenie uczelni potwierdzające fakt ukończenia studiów, okres ich trwania i programowy wymiar studiów albo dyplom, jeżeli studia zostały zakończone jego uzyskaniem, a z dyplomu tego wynika okres trwania i programowy wymiar studiów |
okresy dokształcania zawodowego lekarzy w klinikach akademii medycznych i oddziałach instytutów naukowych w charakterze wolontariusza – w granicach do 1 roku | zaświadczenie kliniki akademii medycznej lub instytutu naukowego |
okresy pobierania zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego | zaświadczenie urzędu pracy o okresach pobierania świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego, wypłacanych przez ten urząd lub potwierdzenie ZUS o okresach wypłacania tych świadczeń |
okresy udokumentowanej niezdolności do pracy, za które wypłacone zostały z Funduszu Pracy: zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki szkoleniowe lub stypendia | zaświadczenie urzędu pracy |
okresy studiów doktoranckich i aspirantury naukowej w wymiarze określonym w decyzji o ich utworzeniu | zaświadczenie wydane przez jednostkę prowadzącą studia |
okresy asystenckich studiów przygotowawczych | zaświadczenie wydane przez jednostkę prowadzącą studia |
Kiedy ZUS może uzupełnić wymagany staż dodatkowymi okresami uzupełniającymi?
Czym są okresy uzupełniające? Okresy uzupełniające to takie okresy, które możemy uwzględnić do Twojego stażu, jeśli udokumentowane przez Ciebie okresy składkowe i nieskładkowe nie wystarczają do tego, by przyznać Ci prawo do emerytury.
Do okresów uzupełniających zaliczamy:
- okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono składki przewidziane w odrębnych przepisach;
- okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia – jeśli przypadały przed 1 lipca 1977 r.;
- okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia – jeśli przypadały przed 1 stycznia 1983 r.
Absolwent Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Od 2012 roku zawodowo związany z dziennikarstwem obejmującym tematykę US, ZUS. Współpracowałem z największymi serwisami w naszym kraju, gdzie doskonaliłem swój kunszt zawodowy. Misją moich serwisów jest dostarczanie zrozumiałej wiedzy z zakresu podatków, działalności ZUS. Prywatnie miłośnik długich wędrówek górskich.