Emerytura pomostowa – komu przysługuje i na jakich warunkach?

Zaktualizowano: 1 marca.2024 r.

Emerytury pomostowe dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Na emeryturę pomostową mogą liczyć osoby, które były zatrudnione przy pracach o szczególnym charakterze bądź w szczególnych warunkach. Co to jest emerytura pomostowa? Kto jest uprawniony do emerytury pomostowej? Jakie dokumenty musisz złożyć, żeby otrzymać emeryturę pomostową? Na te i inne pytania poznasz odpowiedź w naszym artykule!

Czym jest emerytura pomostowa?

Emerytura pomostowa to świadczenie pieniężne przysługujące osobom, które wykonywały prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w pełnym wymiarze czasu pracy.

Co oznacza praca w szczególnych warunkach?

Pojęcie pracy w szczególnych warunkach zostało wyjaśnione w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych:

Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku.

Co oznacza praca o szczególnym charakterze?

Pojęcie pracy o szczególnym charakterze zostało wyjaśnione w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych:

Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.

Komu przysługują emerytury pomostowe?

Emerytury pomostowe przysługują osobom, które wykonywały lub wykonują pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Prace w szczególnych warunkach to zawody związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia. Natomiast prace o szczególnym charakterze wymagają niezwykłej odpowiedzialności oraz wyjątkowej sprawności psychofizycznej.

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o emeryturach pomostowych pozwalają skorzystać z wcześniejszej emerytury pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

• urodził się po 31 grudnia 1948 r.,
• wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat,
• osiągnął wiek co najmniej 55 lat – w przypadku kobiet lub co najmniej 60 lat – w przypadku mężczyzn,
• ma staż ubezpieczeniowy (okresy składkowe i nieskładkowe) wynoszący co najmniej 20 lat – w przypadku kobiet lub co najmniej 25 lat – w przypadku mężczyzn,
• przed 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze, które zostały określone w ustawie o emeryturach pomostowych (przepisy stosowane od 1 stycznia 2009 roku, z ustawy o emeryturach pomostowych) lub w ustawie emerytalnej (przepisy stosowane przed 1 stycznia 2009 r. z ustawy emerytalnej), co najmniej przez 1 dzień.
• po 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (z ustawy o emeryturach pomostowych) co najmniej przez 1 dzień.

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która nie wykonywała po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jeżeli na dzień 1 stycznia 2009 r. miała wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (wymienionej w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych) oraz spełniła pozostałe warunki przyznania świadczenia.

Jakie są najważniejsze zmiany w emeryturach pomostowych

Najważniejsza zmiana w przepisach polega na usunięciu z ustawy o emeryturach pomostowych wymagania dotyczącego wykonywania prac w szczególnych warunkach lub prac o szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r. Daje to możliwość nabycia prawa do emerytury pomostowej osobom znacznie młodszym niż osoby obecnie korzystające z tego świadczenia. Przyszli emeryci nie będą musieli udowadniać, że wykonywali pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 31 grudnia 1998 r. Osoby ubiegające się o emeryturę pomostową mogły rozpocząć wykonywanie takiej pracy dopiero po 31 grudnia 2008 r.

Dzięki zmianie przepisów prawo do emerytury pomostowej będą nabywały kolejne roczniki pracowników zatrudnionych przy pracach z ustawy o emeryturach pomostowych bez ryzyka, że nie nabędą prawa do wcześniejszego świadczenia tylko dlatego, że nie pracowały w określonych warunkach przed 1 stycznia 1999 r. Aby mieć prawo do emerytury pomostowej, w dalszym ciągu trzeba spełniać łącznie pozostałe warunki przyznania tego świadczenia.

ZUS przewiduje, że liczba osób, które będą mogły przejść na emeryturę pomostową po uchyleniu wygasającego warunku, wyniesie: w 2024 r. –7,3 tys., w 2029 r. – 4,0 tys., a w 2033 r. – 4,8 tys.

Jakie dokumenty trzeba złożyć, aby otrzymać emeryturę pomostową?

Starając się o o przyznanie emerytury pomostowej musisz pamiętać o złożeniu wymaganych dokumentów. W pierwszej kolejności złóż wniosek EPOM (https://www.zus.info.pl/wniosek-epom/). Do wniosku o emeryturę musisz dołączyć:

• zaświadczenia o wykonywaniu przez Ciebie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
• orzeczenie o niezdolności do pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jeżeli orzeczenie takie jest jednym z warunków przyznania emerytury pomostowej,
• dokumenty, które wymaga ZUS, aby ustalić Twój kapitał początkowy, o ile nie masz go jeszcze ustalonego,
• dokument, który potwierdza, że rozwiązałeś stosunek pracy.

Kiedy należy złożyć dokumenty do ZUS?

Osoba starająca się o emeryturę pomostową składa dokumenty do ZUS nie wcześniej niż na 30 dni przed spełnieniem warunków do przyznania świadczenia lub zamierzonym terminem przejścia na emeryturę. Jeżeli wniosek zostanie złożony wcześniej, organ rentowy wyda decyzję o odmowie prawa do świadczenia, wskazując, które warunki nie zostały spełnione. Jeżeli wniosek zostanie złożony w kolejnych miesiącach po spełnieniu warunków do emerytury, prawo do świadczenia zostanie ustalone od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Ile wynosi emerytura pomostowa w 2024?

Kwota emerytury pomostowej nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury czyli w 2024 roku to 1780,96 zł.

Kwoty najniższych gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2024 r. wynoszą:

Rodzaj świadczenia	Kwota
emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renta socjalna i renta rodzinna	1780,96 zł
renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy	1335,72 zł
renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa	2137,15 zł
renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową	1602,86 zł
kwota świadczenia przedemerytalnego	1794,70 zł

 

Kiedy ustaje prawo do emerytury pomostowej?

Trzeba mieć świadomość, że są pewne sytuacje w których traci się prawo do emerytury pomostowej:

1. z dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, która jest ustalona decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach;
2. z dniem osiągnięcia przez uprawnionego wieku: a) 60 lat — kobiety b) 65 lat — mężczyźni. Jeżeli uprawniony nie ma prawa do emerytury ustalonego decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach;
3. z dniem śmierci uprawnionego

Czy można się odwołać od decyzji ZUS w sprawie emerytury pomostowej?

Można odwołać się od decyzji ZUS do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. Można to zrobić za pośrednictwem oddziału, który wydał decyzję. Czas na odwołanie to miesiąc od dnia, w którym otrzymamy decyzję. Odwołanie można wysłać do oddziału ZUS, który wydał decyzję, albo zgłosić ustnie podczas rozmowy z pracownikiem tego oddziału, który spisze z niej protokół. Odwołanie od decyzji ZUS jest darmowe.

 

Źródło informacji:

1. https://www.zus.pl/-/zmiany-w-emeryturach-pomostowych
2. https://www.zus.pl/swiadczenia/emerytury/emerytura-dla-osob-urodzonych-po-31-grudnia-1948/emerytury-wczesniejsze/emerytura-pomostowa
3. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20082371656/T/D20081656L.pdf