Załóżmy, że masz świetny pomysł na biznes. Teoretycznie może Ci on przynieść spore pieniądze. Od razu więc w głowie pojawiają Ci się myśli o jego opatentowaniu. W końcu nie chcesz, aby ktoś ten pomysł ukradł. Musisz jednak wiedzieć, że nie wszystko da się w tej formie zastrzec. Na szczęście to nie jedyna forma ochrony. Szczegółowo omawiam to w poniższym artykule.
Chroń pomysł na biznes, zanim ujawnisz go światu.
Twój pomysł na biznes może okazać się wielkim sukcesem. Tak było np. ze słynną kostką Rubika. Warto więc jakoś go chronić, bo inaczej część zysków może przejąć konkurencja. Nie od dziś wiadomo, że firmy lubią kopiować lidera rynku. Tutaj musisz wiedzieć, że rodzaj ochrony, o którą możesz się ubiegać, będzie zależał od tego, na czym Twój pomysł się opiera.
Prawo wskazuje różne sposoby ochrony. Jedne są darmowe. Za inne trzeba zapłacić. Czy warto? Ta decyzja będzie należała do ciebie. Wcześniej jednak przyjrzyj się im i rozważ, która możliwość prawnej ochrony będzie dla Ciebie optymalna (i w zakresie kosztów i zasięgu tego monopolu).
Jeśli masz wątpliwości, to udaj się po pomoc do rzecznika patentowego. To specjalista, który zajmuje się prawem własności przemysłowej i może być Twoim pełnomocnikiem przed Urzędem Patentowym RP, a także sądami.
Zobacz również: Naruszenie znaku towarowego. Co za to grozi?
Darmowe i płatne narzędzia ochrony pomysłu na biznes.
Grupa pierwsza cechuje się tym, że nie trzeba za nie płacić (poza jednym wyjątkiem). Jeśli zechcesz z tej ochrony skorzystać, będziesz musiał mieć dobre umowy, a także dowody, że to rzeczywiście twoje rozwiązanie. Możesz do tego wykorzystać przepisy odnoszące się do
-
praw autorskich;
-
dóbr osobistych;
-
tajemnicy przedsiębiorstwa;
-
umowy o zachowaniu poufności;
-
umowy o zakazie konkurencji.
Pozostałe cztery sposoby, które są płatne to:
-
patent na wynalazek;
-
wzór użytkowy;
-
znak towarowy;
-
wzór przemysłowy.
W powyższych rozwiązaniach ochronę przyznaje Urząd Patentowy na zasadzie decyzji administracyjnej. Czyli musisz złożyć wniosek, wnieść opłaty, a następnie poczekać na rozpatrzenie sprawy przez eksperta. Jeśli Twój wniosek i pomysł spełnia określone warunki, to dostajesz ochronę.
Prawo autorskie (czasami) pozwala ochronić pomysł na biznes.
Pamiętaj, że ochronie podlega nie sam pomysł, ale sposób jego wyrażenia (utwór). Za utwór ustawa uznaje: „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”.
Jeśli Twoim pomysłem na biznes jest program komputerowy czy aplikacja, to właśnie sposób jej urzeczywistnienia ochronisz prawem autorskim. Czyli ochronę dostaniesz na kod lub jego layout.
Natomiast nie uda Ci się uzyskać ochrony z tytułu prawa autorskiego dla odkryć, idei, procedur, metod i zasad działania czy nawet ogólnego pomysłu. Np. pomysłu na aplikację mobilną dla biegaczy.
Dobra osobiste na straży pomysłu na biznes.
Co zrobić, jeżeli twój pomysł na firmę utworem nie jest i nie nadaje się np. do opatentowania? Wtedy ostatnią deską ratunku mogą okazać się przepisy kodeksu cywilnego, które mówią o dobrach osobistych.
Ochronie z tego tytułu będą podlegać nie tylko wolność, zdrowie czy cześć, ale także twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza czy racjonalizatorska. Znów jednak to czy tak faktycznie w Twoim przypadku będzie oceni sąd w następstwie sporu. To rodzi niestety dużą niepewność prawną.
Chroń pomysł na biznes za pomocą tajemnicy przedsiębiorstwa.
Zapewne słyszałeś o tajemnicy przedsiębiorstwa. To także sposób na ochronę pomysłu na biznes. Stosuje go m.in. Coca Cola. Firma zdecydowała się na ten krok, aby jak najdłużej chronić swój pomysł na kultowy napój.
Jak być może wiesz, patent daje monopol prawny na wynalazek na maksymalnie 20 lat. Potem rozwiązanie wchodzi w stan techniki i każdy może z niego korzystać. A tajemnica daje Ci ochronę bezterminową o ile tylko uda Ci się zachować swoje rozwiązanie w poufności.
Jeśli zdecydujesz się na to narzędzie prawne, to możesz ochronić wszelkie informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne i inne, dzięki którym masz przewagę nad konkurencją. Nie możesz ich ujawnić i musisz je tak zabezpieczyć, aby zostały w poufności.
Z osobami, które muszą znać te wrażliwe dane, powinieneś podpisać dobrą umowę o zachowaniu poufności. Ważna jest także ich fizyczna ochrona, aby nikt z zewnątrz się do nich nie dostał.
Umowa o zachowaniu poufności i zakazie konkurencji.
Jednym z dowodów na to, że chronisz swój pomysł na biznes, będzie podpisanie umowy o zachowaniu poufności. Takie umowy powinieneś podpisać z pracownikami, którzy będą mieć dostęp do poufnych danych, ale także z potencjalnymi partnerami biznesowymi.
W umowie musisz prawidłowo określić strony umowy, wymienić dokładnie, jakie informacje są poufne oraz ustalić karę umowną za złamanie umowy. Pamiętaj, że taka umowa będzie szczególnie przydatna, gdy Twój pomysł zostanie ujawniony np. przez pracownika.
Umowa ma działać nie tylko prewencyjnie, ale także ułatwić Ci dochodzenie roszczeń w sądzie. Zawsze istnieje niebezpieczeństwo, że Twój pracownik odejdzie i wykorzysta Twój chroniony pomysł na biznes. Możesz temu zapobiec, podpisując z nim nie tylko umowę o zachowaniu poufności, ale też umowę o zakazie konkurencji.
Jakie rozwiązania można opatentować?
Patent na wynalazek to najbardziej znana forma ochrony pomysłu na biznes. Za udzielenie patentu będziesz musiał zapłacić. Poza tym wszystko odbywa się na wniosek. Patent może trwać maksymalnie 20 lat, o ile jest sukcesywnie przedłużany. Mimo tych wymogów, zdobycie patentu bardzo się opłaca.
Pamiętaj, że patent jest tylko na wynalazek. Czyli Twój pomysł musi mieć charakter techniczny a więc najczęściej być w formie jakiegoś urządzenia. Dodatkowo takie rozwiązanie musi być nowe, rozwiązywać jakiś problem, mieć poziom wynalazczy i nadawać się do przemysłowego stosowania.
Patentu nie dostaniesz na pomysł, który nie ma związku z wytworem materialnym i nie oddziałuje na materię. Czyli wykluczone są m.in. odkrycia, metody matematyczne, gry czy programy komputerowe.
Pomysł a ochrona wzorem użytkowym
Wzory użytkowe czasami nazywa się małymi wynalazkami a udzielane na nie prawo ochronne małymi patentami. Jeśli twoje rozwiązanie jest nowe i użyteczne oraz ma charakter techniczny i trwałą postać, to możesz się starać o jego ochronę jako wzór użytkowy.
Taką ochronę uzyskasz o wiele łatwiej niż patent. Może ona trwać przez 10 lat. Co ważne, Twój pomysł nie musi mieć poziomu wynalazczego, a rozwiązania nie muszą być widoczne na zewnątrz.
Znaki towarowe czasami mogą ochronić pomysł na biznes.
Znakiem towarowym może być nie tylko nazwa czy logo firmy, ale każde oznaczenie, które służy do odróżnienia towarów i usług na rynku, także przestrzenni.
Twój znak towarowy musi się oczywiście wyróżniać, ale dzięki temu możesz mieć praktycznie bezterminową ochronę. Musisz tylko przedłużać ją co 10 lat. Szczególne wiele korzyści mogą przynieść tzw. znaki niekonwencjonalne. Pozwalają one zastrzec oznaczenia przestrzenne (np. Kostkę Rubika), budynki (Opera w Sydney), gesty, zapachy czy prezentacje multimedialne.
Duże koncerny czasami wykorzystują znaki 3D aby chronić wygląd swoich wiodących produktów. To bardzo kontrowersyjny sposób, bo jeżeli się udaje, tacy przedsiębiorcy uzyskują ochronę silniejszą od patentu. To wypacza cel znaków towarowych i dlatego urzędy niechętnie takie oznaczenia rejestrują. Niemniej podejmują takie próby bo ochrona bez formalnej rejestracji jest na niskim poziomie.
Wygląd swojego produktu możesz zastrzec jako wzór przemysłowy.
Pomysłem na biznes może być oryginalny wygląd, czyli design produktu. Możesz go zabezpieczyć przy pomocy wzoru przemysłowego, który chroni wszystko, co jest widoczne podczas normalnego użytkowania. Warunki, które Twój pomysł musi spełnić, to nowość i indywidualny charakter wzoru.
Ochronę za pomocą wzoru przemysłowego uzyskasz wyjątkowo szybko, bo w ciągu 14 dni (jeżeli ubiegasz się o ochronę na UE). To prawo ochronne będzie obowiązywać maksymalnie przez 25 lat, o ile znów będziesz pamiętać o przedłużeniach.
Podsumowanie
Jak zauważyłeś, masz różne możliwości ochrony swojego pomysłu na biznes. Zwróć też uwagę, że możesz doskonale łączyć ochronę darmową i płatną. Dzięki temu uzyskasz najlepsze efekty, a Twoje interesy będą dzięki temu w pełni zabezpieczone.
Pamiętaj o tym, aby eksponować swoje świadectwo ochronne. To z jednej strony odstraszy naruszycieli, a z drugiej da prestiż w oczach klientów.
Jeżeli potrzebujesz pomocy przy formułowaniu najlepszej strategii działania, to udaj się do rzecznika patentowego. To specjalista od ochrony własności przemysłowej.
Absolwent Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Od 2012 roku zawodowo związany z dziennikarstwem obejmującym tematykę US, ZUS. Współpracowałem z największymi serwisami w naszym kraju, gdzie doskonaliłem swój kunszt zawodowy. Misją moich serwisów jest dostarczanie zrozumiałej wiedzy z zakresu podatków, działalności ZUS. Prywatnie miłośnik długich wędrówek górskich.